اندیشه سیاسی اسلام جزئی از اندیشه کلان اسلام و مبتنی بر بنیانهای آن میباشد و اجزای آن با یکدیگر ارتباط تعاملی و تنگاتنگ دارند بهطوری که بدون شناخت این مجموعه کامل و مرتبط با یکدیگر، هر نوع تبیینی از موضوعات سیاسی اسلام نمیتواند کامل و جامع باشد و در نهایت نیز به شناختی سطحی و یا التقاطی از این موضوعات سیاسی میانجامد.
لذا در این پژوهش که برای دانشجویان رشتهی علوم سیاسی و اندیشه سیاسی در اسلام بهصورت خاص و برای همهی دانشپژوهان به این حوزه مطالعاتی به صورت عام تدوین گردیده است، تلاش شده تا این بنیانها مورد واکاوی قرار گیرد و مباحث مهم سیاسی مندرج در قرآن تبیین گردد تا دانشجویان بتوانند با درک جامعی از هندسه اندیشه اسلامی به فهم اندیشه سیاسی اسلام نایل شوند. اصولاً مباحثی همچون نوع رابطهی دین و سیاست، نوع حکومت، حکومت دینی، ویژگیها و الگوهای حکومت دینی، جایگاه مردم در حکومت دینی، اهداف و جهتگیریهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حکومت دینی و… از جمله مهمترین مباحث اندیشه سیاسی اسلام محسوب میشوند که اندیشمندان مختلف به آنها پرداخته و تلاش کردهاند
تا نوع نگاه اسلام به این مباحث را تبیین کنند. اما درک و شناخت این مباحث بدون توجه به بنیانها و مفهومشناسی دقیق آنها از یکسو و نتایج مترتب بر نگرشهای مختلف به مفاهیم و مبانی مذکور از سوی دیگر امکان پذیر نمیباشد.
مباحث نقلی اندیشه سیاسی در اسلام ریشه در قرآن و سنت دارد و اگر مباحث قرآن و سنت را در چهار بخش شامل معارف، اعتقادات، اخلاقیات و احکام خلاصه کنیم میتوانیم بگوییم که مباحث مهم اندیشه سیاسی اسلام نیز در این چهار بخش قرار گرفته است.
با توجه به این مباحث تلاش گردیده تا نگرشهای مختلف به مباحث مهم اندیشه سیاسی اسلام، که از درون این دستگاه و هندسه نظری دینی بیرون آمده است، تبیین شود و لذا در فصلبندی مباحث این کتاب، ابتدا مباحثی همچون جایگاه انسان در هستی و ماهیت انسان و نقش جامعه در روند تکاملی انسان و تأثیر این مباحث بر اندیشه سیاسی بحث شده است و سپس در فصول بعد به مباحث سیاسی متأثر از اعتقادات اسلامی یعنی بحث توحید، حاکمیت الهی، ولایت الهی و همچنین بحث نبوت و سیره سیاسی پیامبر پرداخته شده و در ادامه بحث امامت، خلافت و نیابت مورد بحث قرار گرفته و در فصول بعد مباحث فقهی سیاسی همچون بیعت، شورا، امربه معروف… و قواعد فقه سیاسی بررسی شده است.