همایش ملی «بازتاب فرهنگ و هویت ایرانی در زبان و ادبیات فارسی» همزمان با روز ملی بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی، به همت پژوهشکده زبان و ادبیات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی 25 اردیبهشت ماه 403 با برگزاری مراسم افتتاحیه و تشکیل محورهای (پنلهای) مختلف آغاز شد و طبق برنامه، سخنرانان با حضور در جایگاه مطالب خود را ارائه کردند
ظرفیت زبان و ادبیات فارسی برای هویتسازی و تقویت ویژگیهای صلحطلبی، مدارا، تساهل و همزیستی مسالمتآمیز
در آغاز همایش دکتر یحیی فوزی، استاد تمام پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ضمن خوشامدگویی به حضار گفت: موضوع این همایش بحث هویت است که موضوعی میانرشتهای و مسئله مهمی برای ایران امروز بهشمار میرود. هویت در سطح فردی و قومی نیز اهمیت خود را دارد و در کلانترین سطح یعنی هویت ملی، مهمترین مسئله ماست. هویت مثل چسبی است که افراد را به هم متصل میکند و بهعنوان حلقه اتصال بین افراد یک جامعه عمل میکند و نظم اجتماعی عمدتاً مبتنی بر هویت شکل میگیرد. حال این سؤال مطرح میشود که ما بهعنوان یک ملت چه ویژگیها و تمایزاتی داریم و هویت ملی چیست که همه ما را به هم متصل میکند و باعث انسجام اجتماعی و احساس تعلق میشود؟
دکتر فوزی تأکید کرد: هویت یک بحث اساسی، کلیدی و تنظیمکننده کنشهای افراد جامعه است ضمن اینکه کنشهای ما به نوع نگاه ما خود برمیگردد. در شکلگیری هویت نیز بحث جغرافیا، اعتقادات، زبان، تاریخ و … همگی از عناصر کلیدی و اصلی هویتساز هستند و از مقومات هویت بهشمار میروند. بهطور مثال در ایران ما همگی همسرنوشتیم و این همسرنوشتی ما هویت ما را شکل میدهد و وقتی دچار تهدیدی میشویم همگی ناراحتیم وقتی رفاهی به کشور میرسد، همگی خوشحالیم. اعتقادات مشترک ایرانیان که از گذشته مشترک تاریخیشان ادامه داشته و با اسلام تقویت شده، از عوامل تأثیرگذار بر تقویت هویت است. عامل مهم دیگر و اثرگذار بر هویت، زبان و ادبیات است، شاید بهتر بود در عنوان این همایش بهجای بازتاب فرهنگ و هویت ایرانی از واژه «تعامل» استفاده میکردیم که این دو بر هم اثرگذارند. به هرحال در زبان فارسی پیوستگی وجود دارد و جزو یکی از زبانهای زنده دنیاست.
وی افزود: در طول تاریخ، ادبیات فارسی تحت تأثیر عوامل خاصی از جمله عرفان، معنویت و تجارب مختلف قرار گرفته و همه این عوامل در زبان فارسی تأثیرگذار بوده است. تمام این عوامل باعث شده است که ایرانیان هویت خاصی پیدا کنند. به این معنا که جوهره و محتوای زبان فارسی، هویت خاصی به ایرانیان بخشیده است و بسیاری از محققینی که درباره ایرانیان صحبت میکنند، از مدارا، صلح و همزیستی مسالمتآمیز ایرانیان حرف میزنند و اینکه در طول تاریخ ایرانیان اغلب مدافع بودهاند تا مهاجم و در عین حال از خودشان دفاع کردهاند و قهرمانان ادبیات ایران همگی در مقابل ظلم ایستادهاند ولی ستم نکردهاند.
دکتر فوزی در بخش پایانی سخنانش ابراز امیدواری کرد که برگزاری این همایشها بتواند به تقویت هویت در ایران کمک کند و اینکه ما چگونه میتوانیم از ظرفیت زبان و ادبیات فارسی برای هویتسازی و تقویت ویژگیهای صلحطلبی، مدارا، تساهل و همزیستی مسالمتآمیز استفاده کنیم و ایرانی قوی، یکپارچه، مقتدر و منسجم بسازیم تا مردم احساس تعلق بیشتری به این کشور و سرزمین داشته باشند.