برگزیدگان برتر جشنواره کتاب سال انقلاب اسلامی 1403

جشنواره کتاب سال انقلاب  تجلی‌گاه شعار کاربردی شدن علوم انسانی است (مصاحبه با نشریه فرهیختگان )

یحیی فوزی، استادتمام رشته علوم سیاسی و عضو پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و نویسنده کتاب امام خمینی در مواجهه با مخالفان و موافقان، اثر برگزیده جشنواره ملی کتاب سال انقلاب اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «این کتاب نتیجه یک پروژه تحقیقاتی است. هدف کتاب این بود که سیره امام استخراج شود تا بتوانیم توصیه‌های راهبردی و سیاستی برای آینده را از آن استخراج کنیم. امام خمینی معمار انقلابند و برای اینکه اندیشه‌هایشان به‌عنوان راه‌گشا عمل کند باید به‌صورت علمی- آکادمیک مورد بحث قرار بگیرد.» او با بیان این مطلب که ما در این کتاب رویکرد امام نسبت به مخالفان و موافقانش را بیان کرده‌ایم، افزود: «درواقع این کتاب نشان می‌دهد امام چه کسانی را در زمره موافقان و مخالفانش می‌داند. مخالفان امام در چند دسته طبقه‌بندی شده‌اند. اولین گروه مخالفان اسلام مانند کمونیست‌ها هستند. گروه دوم افرادی‌اند که اسلام را قبول داشته اما با اسلام سیاسی مخالف بودند؛ مانند جبهه ملی و انجمن حجتیه که به‌نوعی از اسلام سکولار دفاع می‌کنند. دسته سوم اسلام سیاسی را قبول داشتند اما به فقه توجه نداشتند مانند سازمان مجاهدین خلق و نهضت آزادی که با اسلام فقاهتی مخالف بودند.» یحیی فوزی در ادامه بیان داشت: «درواقع تلاش ما این بوده تا نوع مواجهه امام و برعکس مواجهه این افراد را تبیین کنیم زیرا طی دهه اول انقلاب در مقابل اندیشه‌های امام قرار داشتند. همچنین یک‌سری اصول‌ها مانند رفتار امام با مخالفان را استخراج و دسته‌بندی کنیم تا از دل آنها مدل و توصیه‌های سیاسی برای سیاست‌گذار جمهوری اسلامی ارائه شود. ضمنا کتاب برخی از منتقدان امام مانند آیت‌الله منتظری و آیت‌الله شریعتمداری که در طیف اسلام فقاهتی قرار می‌گیرند اما منتقد امام بودند را مورد بررسی قرار داده است.» او خاطرنشان کرد: «تقریبا چهارسال یعنی از سال 97 تا 1401 طول کشید تا این کتاب نوشته شود و در جشنواره فارابی هم به‌عنوان اثر قابل تقدیر شناخته و در سال 1402 منتشر شد. کتاب با رویکردی اندیشه‌ای- سیاسی به موضوع انقلاب می‌پردازد. یعنی اندیشه انقلاب که سمبل و سخنگویش امام خمینی بود، چه رویکری با مخالفان داشتند و چه مواجهه‌ای بین طرفین صورت گرفت.»
عضو پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درباره پیشنهادهایش برای اثرگذاری بهتر جشنواره ملی کتاب انقلاب اسلامی بیان کرد: «جشنواره کتاب انقلاب اسلامی یک حوزه مطالعات بین‌رشته‌ای را پوشش می‌دهد و می‌تواند رشته‌های مختلف دانشگاهی را درگیر کند. حوزه مطالعاتی انقلاب کاربردی است یعنی با مسائل ملموس سر و کار دارد. به عبارتی محقق انقلاب به حوزه اقتصاد سیاسی، جامعه‌شناسی سیاسی و اندیشه سیاسی می‌پردازد تا بتواند آن را تبیین کند.»
او با بیان این مطلب که مطالعات انقلاب سطوح مختلفی دارد، گفت: «لایه‌رویی انقلاب اسلامی، وقایع و اتفاقات انقلاب بوده که از 15 خرداد آغاز و ادامه پیدا کرده است. به عبارتی می‌توانیم جمهوری اسلامی را ادامه و پیامد انقلاب حساب کنیم زیرا مطالعات انقلاب شامل همه این موارد می‌شود.» فوزی درباره سطح ذهنی مطالعات انقلاب اسلامی توضیح داد: «سطح زیرین مربوط به تحولات شکل‌گرفته در انقلاب بوده زیرا انقلاب اسلامی مطالبه استقلال خواهی ملت ایران در طول تاریخ بوده است. بسیاری از نهضت‌ها مانند مشروطه یا ملی شدن نفت که در ایران رخ داده‌اند همه به دنبال استقلال بوده که انقلاب اسلامی یکی از این نتایج است. بسیاری از افراد در طول تاریخ با پادشاهان و حکومت‌های مستبد روبه بوده‌اند و بسیاری از قیام‌ها و نهضت‌ها علیه استبداد شکل گرفتند. درواقع مبارزه با استبداد، وابستگی و استقلال وجوهی بودند که در انقلاب اسلامی شکل گرفته‌اند. یا اینکه مشکلات جدی در حوزه‌های سیاسی و حوزه اقتصاد مانند نابرابری اقتصادی، تفاوت بین فقیر و غنی از زمان حضور روسیه و انگلیس درایران شکل گرفت که تا به امروز هم به یک معنا ادامه داشته‌اند. بحث سوم نیز حوزه فرهنگی بوده که هویت دینی ما چه نسبتی با هویت ملی دارد و سبک زندگی اسلامی ایرانی به چه صورت است. مردم احساس می‌کردند هویت سیاسی آن زمان، هویت واقعی آنها نبوده است. بنابراین تلاش این بوده تا بین هویت دینی و پیشرفت‌خواهی یک آشتی برقرار شود.» عضو پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان این مطلب که مطالعات تمدنی فرهنگی، بحث لایه دیگری از انقلاب اسلامی است، توضیح داد: «انقلاب اسلامی فقط یک اتفاق سیاسی نبوده که بگوییم جایگزین حکومت دیگری شده است. درواقع انقلاب اسلامی نتیجه یک تحول هویتی در ایران بوده یعنی به دنبال تمدن‌سازی یا سبک زندگی جدید است که می‌خواهد جهان جدیدی را خلق کند. ادعای بزرگی که نیازمند اندیشه‌ورزی بوده و داعیه جهانی شدن را دارد.» او بیان این موضوع که به دلیل گستردگی و ارتباط مطالعات انقلاب با مسائل ملموس جامعه ایرانی برگزاری جشنواره در این حوزه امر لازمی است، اظهار کرد: «انتظار می‌رفت جشنواره سطح بالاتری در میهمانان مانند وزیر علوم یا حتی رئیس‌جمهور داشته باشد زیرا باعث تشویق پژوهشگران برای فعالیت در این حوزه‌ها می‌شود. به عبارتی این جشنواره تجلی‌گاه شعار کاربردی شدن علوم انسانی نسبت به جامعه است. بنابراین ضرورت دارد که از این جشنواره حمایت و پشتیبانی شود زیرا مسائل انقلاب برای مردم ملموس است.»
فوزی با بیان این مطلب که مردم براساس نتایج، موضوعاتی مانند اقتصاد و فرهنگ را به انقلاب اسلامی نسبت می‌دهند و قضاوت می‌کنند، ادامه داد: «در بعد نظری ضعیف هستیم مثلا دموکراسی دینی یا مردم‌سالاری را بیان می‌کنیم اما اجماع نظری درباره آنها نداریم. اجماع نظری توسط پژوهشگران، محققان و مدرسان دروس شکل می‌گیرد که می‌تواند به بحث کمک کند.» او با اشاره به اهمیت ترویج علم به‌ویژه در حوزه علوم انسانی، بیان کرد: «به نظر من باید بهای بیشتری به پژوهشگران حوزه انقلاب اسلامی و مدرسان دروس انقلاب اسلامی داده شود زیرا روی نسل جوان ما تاثیرگذارند. درواقع مدرسان می‌توانند کمک بیشتری برای رفع ابهام دانشجویان نسبت به انقلاب اسلامی انجام دهند. درنتیجه باید از پژوهشگران، مدرسان و جشنواره‌ها در این حوزه حمایت‌های بیشتری صورت بگیرد. باید مطالعات انقلاب را به‌عنوان یک مسئله بزرگ بدانیم زیرا روی سیاست‌گذاری‌ها و آینده نظام تاثیر دارند.» لینک خبر 

https://farhikhtegandaily.com/page/263267/